Հարցազրույցներ
«1 տարվա ընթացքում այս խորհրդարանը հասցրել է ավելի շատ կտրվել ժողովրդից, քան ՀՀԿ մեծամասնությու­
17.01.2020
Հայաստանի մայր օրենքը հերթական անգամ փոփոխության է ենթարկվում։ Տեսակետ է արդեն հնչում, որ այս բարեփոխումներով Նիկոլ Փաշինյանը ցանկանում է իր իշխանությունն ավելի ամրապնդել։ ԱԺ նախկին պատգամավոր, ՀՀԿ անդամ ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆԻ հետ «Իրատեսը» զրուցեց այս և այլ խնդիրների շուրջ։
-Ձեր կարծիքով ո՞րն է սահմանադրական բարեփոխումների հիմնական նպատակը, ինչի՞ է ձգտում իշխանությունը։
-Առայժմ շատ տեղեկություններ չունեմ այդ փոփոխությունների առնչությամբ։ Կարող եմ ընդամենը ենթադրել, որ ամբողջական բռնատիրական իշխանություն հաստատելու համար իշխանությանը գործող Սահմանադրությունում որոշ կետեր չեն բավարարում։ Թեպետ նաև չեմ հասկանում՝ ինչ իմաստ ունի 20 տարում 4-րդ անգամ Սահմանադրություն փոխել։
-Մինչ այդ իշխանությունը Սահմանադրության «պահպաններին» է ցանկանում փոխել։ ՍԴ-ի շուրջ իրավիճակը գնալով ավելի է սրվում, դատավորներին անգամ կոմպրոմատներով են սպառնում։ Ի վերջո, ինչու՞ է Փաշինյանն ուզում, որ ՍԴ-ն իր «գրպանում» հայտնվի։
-Փաշինյանն իշխանությունը վերցնելով հայտնվեց շատ անհույս վիճակում։ Այդ անձը երբևէ չէր պատկերացնում, որ կարող է դառնալ հանրապետության վարչապետ։ Նրա համար էլ դա մեծ անակնկալ էր։ Փաշինյանը տեսակով թույլ մարդ է, չի անցել պետական կառավարման ճանապարհով և պետություն ղեկավարելու համար չունի կրթական և գիտական բավարար ցենզ, առաջնորդվում է Փաշինյան ընդդիմադիր պատգամավորի և ընդդիմադիր լրագրողի տրամաբանությամբ։ Հենց այդ «գյորմամիշությամբ» ու չտեսությամբ էլ գրավեց գործադիր իշխանությունը։ Երբ հրապարակում վանկարկվեց «Նիկոլ վարչապետ», նա Քաջ Նազարի նման ոգևորվեց։ Օրենքը ոտնահարելով գրավեց իշխանությունը, դարձավ վարչապետ, և սպառնալով այդ ժամանակվա խորհրդարանին, ամբոխին պարտադրեց շրջափակել այն և գրոհով գրավեց նաև իշխանության այդ թևը (հիշեք՝ խորհրդարանական մեծամասնության պատգամավորների նկատմամբ սոցիալական ցանցերում հարձակումները, ատելության, անհանդուրժողականության ատոմային ռումբի հզորությամբ պայթյունները, որ տեղի ունեցան այդ պատգամավորների և նրանց ընտանիքների հանդեպ)։ Սա այն դեպքում, երբ արդեն որոշվել էր, որ ընտրությունները պետք է տեղի ունենան մայիսին, ոչ թե 2018-ի դեկտեմբերին։ Հետո հասկացավ՝ քանի դեռ դատական համակարգում չունի իր համար «վնգստացող» դատավորներ, շատ թույլ է, դրա ապացույցն էլ այն անմիջական ուղղորդումներն էին, որ արեց երկրորդ նախագահի դատական գործընթացում, ինչպես նաև թիրախավորվեցին նախկին իշխանության տարբեր պաշտոնյաներ։ Մինչև այսօր Փաշինյանը մի բան է անում՝ դատական գործեր հարուցում, մարդկանց անհիմն կալանավորում։ Ընդ որում, շատ զավեշտալի դատական գործեր են հարուցվում։ Արդեն այս իշխանության կառավարման 2 տարին է լրանում, բայց այդ գործերից ոչ մեկը տրամաբանական ավարտին չի հասել։ Հասարակությունը այսօր չի հասկացել՝ կալանավորվածներից որևէ մեկը մեղավո՞ր է, թե՞ ոչ։ Նիկոլ Փաշինյանը նաև հասկացավ՝ այն խնդիրները, որ ինքը պիտի լուծի, մասնավորապես Ստամբուլյան կոնվենցիայի վավերացման սահմանադրականությունը ստուգելը և արցախյան խնդրի հավանական սցենարի դեպքում ՍԴ-ի դերակատարությունը, այսօրվա ՍԴ-ի կազմով հնարավոր չէ, քանի որ կլինեն խիստ օբյեկտիվ, անկողմնակալ ու պետականամետ որոշումներ։ Սա է պատճառը, որ ՍԴ-ի այսօրվա կազմը չի գոհացնում Փաշինյանին՝ իր հետագա սցենարներն իրականություն դարձնելու համար։ Ստերի տրցակից է նաև, երբ այսօր խոսում են ՍԴ-ում առկա ճգնաժամի մասին։ Ճգնաժամային է համարվում այն կառույցը, որը չի գործում, սակայն մեր ՍԴ-ն աշխատում է, և մի քանի օր առաջ հրապարակել էին շուրջ 15 գործերի քննությունը, որոնք իրականացրել են ու դեռ այս տարի իրականացնելու են։
-Այսօր մեծ ճնշումներ կան ՍԴ դատավորների հանդեպ, կկարողանա՞ն դիմակայել այդ ամենին և պահել իրենց անկախությունը։
-Անկեղծ ասած, այսօր տեսնելով ՍԴ դատավորների պահվածքը (բացառությամբ մեկի), առաջին զգացողությունս հպարտությունն է, որ մենք ունենք այդպիսի դատավորներ, որ մեր պետության ՍԴ-ն վստահելի ձեռքերում է։ Նայելով նրանց պահվածքին, ամաչում եմ, որ ես, որպես պատգամավոր, 2018-ի հոկտեմբերին ընկրկեցի։ Մենք, որպես խորհրդարանական մեծամասնություն, ընկրկեցինք։ Պետք է թույլ չտայինք, որ Փաշինյանն իր լաչառությամբ և ոչ ողջամիտ պահվածքով հասներ այն բանին, որ 2017-ին ընտրված խորհրդարանը լուծարվեր և արտահերթ ընտրություններ տեղի ունենային։ Այսօրվա ՍԴ դատավորները կանգնած են պետության պահպանման դիրքերում, մենք էլ պետք է այդպես կանգնեինք ու պահեինք մեր դիրքերը։ Այսօրվա ճնշումները, որ բանեցվում են Հրայր Թովմասյանի, նրա մերձավորների հանդեպ, փաշինյանական նույն օպերայից են։
-ԱԱԾ նախկին պետը հայտարարեց, որ երբ խոսել է պետությանը սպառնացող մարտահրավերներից, նկատի է ունեցել նաև ՍԴ-ի շուրջ զարգացումները։ Ի՞նչ վտանգավոր քաղաքականության մասին է ակնարկում, ըստ Ձեզ։
-Նախ ուզում եմ մի հորդորով դիմել Արթուր Վանեցյանին, չնայած նրան անձամբ չեմ ճանաչում, ավելի ազնիվ կլինի, եթե արդեն առարկայական խոսի այդ վտանգների մասին։ Եթե տեղի ունենա անդառնալին, հաջողվի ՍԴ-ն լուծարել ու ստեղծել Փաշինյանի քիմքին հարիր ՍԴ, Վանեցյանի խոսելն արդեն զրոյական արժեք կունենա, նա պիտի հիմա խոսի այդ մասին։
-Լինելով ԱԱԾ ղեկավար, Արթուր Վանեցյանը բավական մեծ տեղեկության է տիրապետում, չե՞ք կարծում, որ դրա հրապարակումը հանրային կյանքում կարող է մեծ ավերածությունների հանգեցնել։
-Մեզանում արդեն այնքան բան է ավերված, այնքան ծիծաղելի ու անլուրջ է դարձել պետական կառավարումը, որ իջեցվել է զուգարանակոնքի մակարդակի։ Մեր հասարակությունն այնքան է կտրված իրականությունից, պատկերներն այնքան աղավաղված են ներկայացվում, դրա համար ավելի լավ է միանգամից ամեն բան ավերվի, ու մենք նորից կառուցենք, ոչ թե ձև անենք, թե ունենք վարչապետ, իշխանություն, կառավարություն։ Տեսեք՝ ինչ է կատարվում այսօրվա խորհրդարանում, արդեն միմյանց են «ուտում»։
-Ի դեպ, լրացավ այս խորհրդարանի գործունեության մեկ տարին։ Ինչպե՞ս եք գնահատում նրանց աշխատանքը։
-Մեկ տարվա ընթացքում այս խորհրդարանը հասցրել է ավելի շատ կտրվել ժողովրդից, քան ՀՀԿ մեծամասնությունը 10 տարվա ընթացքում։ Նույնիսկ 10 տարի հետո ՀՀԿ-ն ավելի մոտ էր հասարակությանը, քան այս իշխանությունը 2 տարի հետո։
Վերադառնալով ավերածությունների մասին հարցին, ուզում եմ մի դիտարկում անել։ Մարդկանց երեք կատեգորիա կա. մեկն ասում է. «Մասնակցել եմ հեղափոխությանը, բայց հիմա փոշմանել եմ, էս ինչ են անում»։ Մյուսն էլ՝ «Դե ամեն ինչ միանգամից հո չէր փոխվելու»։ Երրորդն էլ, որն ինձ ամենաշատն է զայրացնում, ասում է. «Դուք գրագետ մարդ եք, կանգնեք Նիկոլի կողքին, օգնեք, ինչու՞ եք քննադատում»։ Վերջին դեպքում ես մոռանում եմ ողջ բարեկրթությունս և խնայելով ձեր ընթերցողներին, չեմ ուզում բարձրաձայնել, թե ինչ եմ ասում այդ կատեգորիայի մարդկանց։ Այս մոլորյալ հասարակությանը ճիշտ կլինի ողջ ճշմարտությունը, իրականությունն ասվի, որ մարդիկ այդ հեղափոխության «զոհերն» են, ընդամենը խամաճիկ են եղել։ Նրանց վրա ազդել են համաշխարհային բոլոր տեխնոլոգիաներով։ Եթե նախորդներն ունեին սխալներ, որոնք հանգեցրին այս վիճակին, դնենք նժարին ու հաշվենք 100 բալային սանդղակով. 50-ն իրական էր, 50-ը, այսպես ասած, սարքովի։ Նիկոլ Փաշինյանն ու իր նմանները տարիներ շարունակ կաթիլ-կաթիլ հասարակության ուղեղի վրա աշխատել էին։ Ի դեպ, այս հարցում ՀՀԿ-ն էլ է մեղավոր, որովհետև նույնիսկ իշխանական լրատվամիջոցները ծաղրում ու խեղաթյուրում էին ՀՀԿ պատգամավորների գործունեությունը, դրական քայլերը, ուռճացնում էին շմայսամանվելական որոշ երևույթներ ու հրամցնում հասարակությանը։ Երբեմն իշխանական որոշ գործիչներին պատկանող լրատվամիջոցները մեզ ավելի էին վարկաբեկում, քան ընդդիմադիր թերթերը։ ՀՀԿ-ն էլ է նպաստել Նիկոլին Նիկոլ դարձնելու գործընթացին։ 2-3 տարի առաջ ինչ էլեկտրական սարք միացնում էինք, Նիկոլի կամ այլ ընդդիմադիր պատգամավորի ձայնն էր։ Եթե Մարգարիտ Եսայանը մի հանրօգուտ գործ էր անում, անգամ իշխանական լրատվամիջոցները «լայաղ» չէին անում լուսաբանել։
-Այս իշխանությունները նախորդներից տարբերվում են նաև մեկ էական հատկությամբ. նախորդ բարձրաստիճան պաշտոնյաների ընտանիքի անդամները երբեք այնքան մեծ քաղաքական ակտիվություն չէին ցուցաբերում, ինչպես հիմա է։ Այսօր վարչապետի կինը, աղջիկը դարձել են քաղաքական հակառակորդներին պատասխանող «կարկառուն» գործիչներ։ Նորմա՞լ է, որ վարչապետի աղջիկը պատասխանում է ԱԱԾ նախկին ղեկավարին, դասեր է տալիս լրատվամիջոցներին։
-Երկրորդեմ. Փաշինյանը չունի պետական կառավարման բավարար գիտելիք ու մակարդակ։ Չի հասկանում, ինչ է նշանակում պետություն կառավարել, ամեն ինչ իջեցրել է ընտանեկան, պարզունակ մակարդակի։ Երևի փորձում են կինն ու աղջիկը, ժողովրդական լեզվով ասած, «քյոմակ» լինել։
-Գուցե իշխանությունում վստահելիների պակասի հետևա՞նք է։
-Չեմ ուզում դրա մասին խոսել, դա ինձ չի հետաքրքրում, ինձ համար կարևոր է մեկ հարց՝ որքան արագ պետք է Փաշինյանին իշխանությունից հեռացնենք։ Եթե իր վստահելին աներձագն է, որն ախմախ հայտարարություն է անում ու կրակն է գցում նրան, դա արդեն Նիկոլի խնդիրն է։ Եթե Փաշինյանը կացնային, անօրինական մեթոդներով վերցրել է իշխանությունը, թող հիմա էլ տակից դուրս գա։ Ամեն ինչ պիտի անել, որ իշխանությունը վերադառնա սոլիդ դաշտ, հասարակությանը ևս պիտի գրագետ դարձնել։ Մեզ ժամանակին լրատվամիջոցները ծաղրում էին այս կամ այն սանրվածքի համար, իսկ հիմա ինչու չեն գրում, որ թութակի պես գունավոր մազերով ու կարկատած ջինսերով, բոթասով ԱԺ են գալիս։ Սրանք գուցե մանր խնդիրներ են, բայց դրանք գալիս են համալրելու այն խայտառակ պատկերը, որն այսօր ունենք։ Թող հիմա մարդիկ հետ նայեն, արդյո՞ք նախկիններն այդքան «բոբո» էին, ինչպես իրենց էին ներկայացնում։
-Ասացիք, որ արագ պետք է Փաշինյանին իշխանությունից հեռացնեք։ Ո՞վ կամ ո՞ր ուժը կարող է դա անել։ Այսօր լուրջ խնդիր է նաև ընդդիմադիր բևեռի ստեղծումը։ Այս ուղղությամբ ի՞նչ է արվում, ովքե՞ր են առաջնորդող ուժերը։
-Կարապի, խեցգետնի, գայլաձկան հայտնի մեթոդով ամեն մեկն իր կողմն է ձգում։ Այս ամենում կա նաև մեկ այլ վատ միտում. և խորհրդարանական, և արտախորհրդարանական քաղաքական որոշ ուժեր փորձում են ընդդիմադիր, պուպուշ երևալ ՀՀԿ-ի հաշվին։ Մենք դա թույլ չենք տալու։ Մի փորձեք ՀՀԿ-ի վրա ցեխ շպրտելով, հերթական անգամ վարկաբեկելով, հասարակության աչքին լավը երևալ։ Սա մերժելի է։ Ով կփորձի նման կերպ վարվել, անձամբ ես համարժեք պատասխան եմ տալու։ Շուրջ 30 տարվա պրոֆեսիոնալ լրագրող եմ եղել ու տեղեկությունների մեծ պաշար ունեմ, յուրաքանչյուրին ըստ արժանվույն պատասխան եմ տալու։ Այսօր արտախորհրդարանական ամենաբաց ձեռքերով քաղաքական ուժը ՀՀԿ-ն է, որը երկրում չորրորդ ուժն է «արդար» ընտրությունների արդյունքներով։ Հույս ունեմ, որ այդ ընտրությունների արդար լինելու մասին էլ Վանեցյանը կխոսի։ Այս իշխանության դեմ պայքարում ամենաարյունաքամը ՀՀԿ-ն էր, մեզ փորձեցին գցել ոտքի տակ, ցեխի մեջ ու ոտքերով սպանել։ Սա մոռանալու ու ներելու չէ։ Եվ ՀՀԿ-ի գաղափարական մասը, նվիրյալները (ոչ թե նրանք, ովքեր դղյակներ ունեին, հիմա էլ այս իշխանության կողքին են) հիմա էլ կուսակցության հետ են ու ոտքի վրա կանգնած, ավելին, հակահարված ենք տալու բոլոր նրանց, ովքեր կփորձեն մեր հաշվին դիվիդենդներ շահել։ Մենք պատրաստ ենք ցանկացած ուժի հետ համախմբման գնալու, որի նպատակն է հանրապետությունը վերադարձնել լրջմիտ դաշտ, որ ոչ մի վարչապետի մտքով չանցնի սար բարձրանալ ու ԱՄՆ-ի ու Իրանի նախագահներին խորհուրդ տալ։ Սա Շվեյկի արկածների ապագա գրքի թեմա է, որը կարող է և ժամանակին գրեմ։
Զրույցը՝
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ
Irates.am